Değerli okuyucularım, son zamanlarda dikkat eksikliği vakalarında mühim bir artış sözkonusu... Bize gelen anne babalardan veya çevremden şu sözleri sıklıkla işitiyorum; "Benim çocuğum dikkatini derse veremiyor, ders dışında bilgisayarda oyun oynarken saatlerce oturuyor,ama sıra derse gelince hemen ayağa kalkıyor, zorla ders çalışıyor."
Neredeyse her çocuğun dikkatinde problem var veya her çocukta hareketlilik var. Oysa bu teşhisin konması için aşağıda sıralayacağım üç kriterin de var olması ve bu sorunun çocuğun işlevsel yetilerini ciddi bir şekilde etkiliyor olması gereklidir.
ADHD'nin temel belirtileri şunlardır;
*Hiperaktivite(aşırı hareketlilik)
*Dikkat eksikliği
*İmpulsivite (dürtüsel ataklık)
ADHD olan çocuklar yaşıtlarına göre daha hareketlidirler ve dikkatlerini yoğunlaştırmada güçlük çekerler. Esas güçlük, okula başladıklarında daha belirgin hale gelir. Sürekli konuşan, bağıran başkalarını rahatsız eden ve herkesi işten alıkoyan çocuklardır genelde bu öğrenciler… Bu sorunu yaşayan öğrenciler, bu olumsuz hareketleri yüzünden genelde sınıflarda öğretmenleri tarafından yaramaz, tembel damgası yerler. Böylece sınıfta kendini diğer öğrencilerden farklı, ezik görür ve kendine güveni azalır. Bu kendine güven azlığı ile beraber öğrencide bezginlik oluşur. Her şeyi boşlar hale gelirler. ADHD olan çocuklar düzensizdirler, eşyalarını unutma ve kaybetme eğilimindedirler. Öğretmenler de bu davranışlara sinirlenirler. İlk zamanlar, çocuğun arkadaşları başlangıçta bu durumu kabul ederler ve eğlendirici bulurlar. Ancak zamanla ADHD'li olan çocuk özelliği gereği onlara dürtüsel bir şekilde saldırmaya ve öğrenmeden alıkoymaya başlayınca onlar da bu çocukları rahatsız edici itici bulmaya başlarlar.
ADHD'li çocuklar dürtüseldir;
Yani yaptıklarına dürtüleri yön verir. Davranışlarının sonuçlarını düşünmeden hareket ederler. İsteklerini erteleyemez, atakdırlar. Yolda dikkatlerini çeken bir şey olduğunda trafiğe dikkat etmeden karşıdan karşıya geçmek isteyebilirler. Dikkat çekmek arzusu ile başkalarının sözüne karışırlar, söz keserler. Düşünmeden konuşup yanlış şeyler söylemeleri sosyal alanda sorunlara yol açar ve umutsuzca arkadaş edinmeye çabalayan çocuğun dışlanmasına neden olur.
ADHD'li çocuklar dikkat etme ve dikkatlerini sürdürme konusunda zorluk çekerler.
Yani dürtüsel ve hareketli davranışları nedeni ile, akranları arasında sivrilip göze çarparlar ama "öğrenmek" onlara çok zor gelir. Öğrenme güçlüğü sadece ders alanında değildir. Yüzmeyi, bisiklete binmeyi öğrenmek gibi motor becerileri kazanmalarında da zorluk çekerler. En önemlisi de konuşmada, sohbetlere ve grup faaliyetlerine katılmada rastlanılan sorunlardandır. Bu tür güçlükler dikkatlerini yoğunlaştıramamalarından kaynaklanır. Oysa çoğunlukla bu becerileri öğrenebilecek yetenektedirler. Arkadaş bulma konusunda da güçlük çekerler ve çoğunlukla bulduğu arkadaşlar "yanlış kişilerdir" Çocuklar çoğu zaman bunun farkındadırlar, üzülürler ve nasıl değiştirileceğini bilseler değiştirmek için ellerinden gelen her şeyi yaparlar.
ADHD'li çocukların çoğu öğrenme güçlüğü çekerler;
Bu öğrenciler çok parlak değillerse sınıfın gerisinde kalırlar. Özellikle okuma yazma konusunda çok sıkıntı çekerler.Kendi akran grupları kadar uzun süre dikkatlerini yoğunlaştıramazlar. Çevredeki sesler ve hareketler zihinlerini kolayca dağıtır,öğretmenin verdiği önemli bilgileri yakalayamazlar. El yazıları oldukça düzensizdir. Bu çocukların kırılmamış oyuncağı yoktur neredeyse…. ADHD olan çocukların genellikle diğerlerinden daha az uykuya ihtiyaç duymaları ,herkesin kronik yorgunluk çekmesine ve anne-babanın yeterince vakit ayıramamasına neden olur. Gevezelik, gürültü, hareket, ağız dalaşları, ve eşyalara zarar verme aile tablosunun ayrılmaz bir parçası olmuştur. Televizyonda, bir çizgi filmi başından sonuna kadar izleyemezler ve oyuncakları ile tek başına uzun süre oynayamazlar.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite tedavisinde üç yöntem vardır; psikolojik, tıbbi ve eğitsel tedavi.
Psikolojik tedavilerde bizler daha çok "Davranış Terapisi"ni uyguluyoruz. Davranış terapisinde uygulanacak teknikler, çocuğun yetersiz olduğu alanlara göre belirlenecek ve şekillenecektir.
Örneğin çocuk ödevini zamanında getirmediği için matematikte zayıf notlar alıyorsa, davranış terapisi; onun matematik kitabını eve götürebilmesi, sonra ödevini evde yapabilmesi ve ertesi sabah ödevi okula getirebilmesi üzerine kurulacaktır.

Okulda da çocuk, sınavlarda derste dikkatini dağıtacak şeylerden mümkün olduğunca uzak olabilmelidir. Sınıfın arka taraflarındaki, camlardan uzak bir köşede, diğer çocuklara sırtı dönük bir şekilde sınava girmesi, dikkatini sorulara verebilmesini kolaylaştıracaktır. Ama sınav olmadığında, derste çocuk öğretmenine yakın bir mesafede oturmalıdır.

Eğer çocuğunuz çantasını toplamakta zorlanıyorsa, çantaya birkaç tane daha göz eklenebilir ve çocuğun bu gözleri nasıl kullanacağını belirleyip, her bir gözün üzerine hangi kitaba ait olduğunu yazabilirsiniz.

Yine çantaya ödevlerini koyması için renkli dosyalar yerleştirebilir, bunlardan birinin üzerine "okula gidecek" diğerinin üzerine ise "eve gidecek" yazabilirsiniz.

Eğer çocuğunuz okulda beklediğiniz kadar başarılı değilse, ya da dikkatini toplamakta zorlanıyor gibi duruyorsa, öğretmeniyle konuşun ve çocuğun gerçekten kapasitesinin altında sonuçlar alıp almadığını tespit edin.
İşleri veya ödevlerini mümkün olduğunca küçük bölümlere ayırmak, çocuğunuzun o işi gerçekleştirirken başarılı olma şansını artıracaktır. Onun dikkatini kısa sürelerle de olsa belirli bölgelere yoğunlaştırmasını sağlayacaktır.

Çocuğunuzun öğretmeni ve psikoloğu ile ortak çalışmanız çok önemlidir. DEB ve öğrenme güçlükleri evde ve okulda ortak problemler yaratabileceği için, çocuğunuzun öğretmeni, psikoloğuyla işbirliği yapmanız, bu problemleri ortak yollarla çözmenizi sağlayacaktır.
PSİKOTERAPİST KIVANÇ TIĞLI